TURKIYE | MALATYA ALAWITE MASSACRE (17–20 APRIL 1978)

17 April 2025 - 47th Anniversary 

It went down in history as the Malatya Massacre… 

47 years ago today, Islamo- fascists used the assassination of then-Mayor Hamit Fendoğlu as a pretext and distributed a leaflet in Malatya titled “My Nation, Wake Up.” During the massacre, which included Quran recitations from the municipal loudspeakers and announcements like “Religion is under threat. Bombs are being placed in mosques,” eight people were killed and hundreds were injured.

The year was 1978, and the date was April 17. For the first time since 1920, the political right had gained control of Malatya’s municipality through Hamit Fendoğlu. The same islami-fascist provocation that occurred in Maraş* was now in play here. The reactionary crowd initiated the events by sending a bomb-laden package to their own mayor, resulting in his death.

As with other massacres, the homes and businesses of progressive, democratic individuals and institutions, particularly Alevi-owned properties, were pre-marked.

Tuesday, April 18, 1978

From early morning, crowds from nearby provinces, districts, and villages began flooding into the city. Some gathered in front of the municipality, while others congregated at Samanpazarı. The crowd quickly swelled to over 10,000, mostly youths aged 15–20. They carried specially prepared clubs, chains, axes, and other weapons. Many masked individuals led the groups. One group marched down Cezmi Kartay Street, mostly targeting Alevi-owned businesses. Others moved towards Fuzuli Street, Akpınar, Yoğurtpazarı, Mısırlı Market, and old Halep Street. Another group marched down Turan Emeksiz Street, shouting slogans like “Down with Communism!”, “Murderer Ecevit!”, “Muslim Turkey!”, “Revenge for Hamido!”

The masked instigators led the destruction, targeting previously marked Alevi and leftist businesses, then dousing them with fuel and setting them on fire. The smell of burning oil, furniture, carpets, and detergents filled all of Malatya.

MASKED KILLERS AT WORK

With newcomers joining, the number of attackers neared 20,000. Control had completely collapsed. No one knew who was doing what anymore. Marked homes and businesses were looted and torched.

Other than tens of thousands of attackers—some carrying gasoline cans and led by masked men—no one was around. No security forces intervened. Only jet planes flew low to try and deter the mob with their noise, but this was ineffective. Streets were impassable, filled with burning household items, broken glass, furniture, fridges, TVs, bottles, oil cans, fabric, shoes, fruits, vegetables, doors, windows, and overturned cars. The thick, acrid smoke from smoldering belongings was suffocating. Fire trucks were present but had their hoses cut and couldn’t respond.

ATTACKERS TARGET ALEVI NEIGHBORHOODS

With the city center already devastated, the attackers turned toward residential neighborhoods. They began harassing young girls and beating elderly women. During this chaos, a bullet—source unknown—struck Tahir Kökçü, an Inönü University student, in the head. He later died in the hospital.

When Malatya prosecutor Necati Sezener and Adıyaman’s Gendarmerie Commando Unit Commander Captain Arif Doğan tried to calm the crowd with a speech, they were attacked and wounded with bullets and knives. A large group marched toward the predominantly Alevi neighborhoods of Ata (Haçova), Cemal Gürsel, and Başharık, smashing windows and throwing belongings into the streets before setting them on fire.

NACİ, SAİT, AND ÖZCAN – THREE HIGH SCHOOL BOYS

Çilesiz Neighborhood, in southwestern Malatya, was a gardened area where Alevis and Sunnis had lived together for centuries. Despite differing beliefs, they had coexisted, worked together, and even intermarried. Those who saw the assassination of Hamit Fendoğlu as an opportunity turned their attacks toward this neighborhood as well.

While residents watched the city center’s violence with concern, children were playing soccer in the garden. Around noon, a car approached. Someone inside called out, “Naci, Sait, Özcan…” and took the three Alevi boys away. A few hours later, tragic news arrived: the boys had been tortured and shot in the head. Their bodies were left on the railroad tracks near the Beylerderesi tunnel, 8 km from Malatya. A train had passed over their bodies, leaving them in pieces. Their families named suspects, but the case went unresolved.

PREPARATIONS FOR THE MASSACRE BEGAN DAYS EARLIER

Using the assassination of Mayor Fendoğlu as an excuse, fascists distributed a leaflet in Malatya titled “My Nation, Wake Up” under the name of the Science and Culture Association. As in other historical massacres, groundwork was being laid. Tensions rose daily, and Alevi homes were marked…

The leaflet read:

“Officers, teachers, civil servants, students, workers, peasants who love their nation and dedicate themselves to the noble ideals of the state and nation—have been treacherously martyred by communists. Muslims, let us unite in defense against the enemies of Islam and the nation who seek to annihilate us. These difficult days should bring all Muslims together. Vedats, İbrahims—our cause will rise from where you left off, and revenge will be taken from the communist killers.”

“RELIGION IS UNDER THREAT” FROM MUNICIPAL LOUDSPEAKERS

On April 18, as the attacks began, the municipal loudspeakers began broadcasting Quran recitations. Afterward, a fascist group made continuous announcements such as “Religion is under threat. Bombs are being placed in mosques.” These inciting messages continued until evening, aiming to stir religious sentiments and increase participation in the violence. The so-called “strong state” officials in Malatya stood by and watched the provocations unfold.

THE MASSACRE’S TOLL

The violence that began on the evening of April 17, 1978, and continued until April 20, left 8 people dead, 100 injured (20 seriously), and 960 homes and businesses damaged—100 of them completely destroyed.

THE BOMBS CAME FROM A NUCLEAR RESEARCH CENTER

Investigations found the explosives used in the packages matched those used in prior attacks at Istanbul University and near ADMMA. These explosives could only be made at the Atomic Energy Research Center. As a result, a search was conducted at the Ankara Nuclear Research Center. Most employees there were members of the ultranationalist Ülkü Ocakları organization, including its former leader Muharrem Şemsek. He and several others were detained, and the center was temporarily closed. However, they were later released by court order.

GOAL ACHIEVED: THE CITY’S MOSAIC WAS ALTERED

After the military coup on September 12, 1980, oppression of democrats, revolutionaries, and Alevis intensified. These people were constantly searched, detained on baseless charges, and tortured. Facing ongoing repression, democrats, revolutionaries, and Alevis began leaving Malatya. Business owners sold their shops below market value and migrated to cities like Mersin, Adana, Istanbul, and Izmir. Those without means returned to their villages. Thus, Malatya’s ethnic, cultural, and political fabric was profoundly altered.

Source: PİRHA

---

Article in Turkish: 

MALATYA KATLİAMI (17-20 NİSAN 1978)

Tarihe Malatya katliamı olarak geçti… 47 yıl önce bugün dönemin Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu’na yapılan suikastı gerekçe gösteren faşistler, Malatya’da “Milletim Uyan” başlıklı bir bildiri dağıttı. Belediye hoparlöründen Kuran okunup, “Din elden gidiyor. Camilere de bomba konuluyor.” anonslarının yapıldığı katliamda 8 kişi yaşamını yitirirken yüzlerce kişi de yaralandı.

Yıl 1978, günlerden 17 Nisan’dır. 1920’den bu yana sağın hakim olamadığı Malatya’da Hamit Fendoğlu ile sağcılar ilk kez belediyeyi kazanmışlardı. Maraş’taki faşist provokasyon burada da devreye girmiş, gerici güruh, kendi belediye başkanlarına bombalı paket göndererek katledilmesi ile start almıştı.

Diğer katliamlarda olduğu gibi ilerici, demokrat insanların ve kurumların, işyerlerinin, Alevilerin evleri önceden işaretlenmişti.

18 Nisan 1978 Salı. Sabahın erken saatlerinden itibaren kente, komşu il ve ilçelerden, köylerden akın akın insan gelmeye başlamıştı. Gelenlerin bir bölümü belediyenin önünde, diğer bir bölümü de Samanpazarı’nda toplandı. Toplananların sayısı kısa sürede on bini aştı. Çoğu 15-20 yaşlarında gençlerdi. Ellerinde özel hazırlanmış sopalar, zincirler, nacak gibi saldırı aletleri bulunuyordu. Yüzleri maskeli olan çok sayıda kişi de toplanan grupların önüne geçtiler. Bir kol, Cezmi Kartay Caddesi’ne yöneldi. Burada bulunan işyerlerinin çoğunluğu Alevilere aitti. Bir kol, Fuzuli Caddesi’ne, bir kol Akpınar, Yoğurtpazarı, Mısırlı Çarşısı ve eski Halep Caddesi’ne; bir kol da Turan Emeksiz Caddesi’ne doğru ‘Kahrolsun Komünizm!’, ‘Katil Ecevit!’, ‘Müslüman Türkiye!’, ‘Dan dan Hamido’ya intikam!’ sloganlarıyla yürüyüşe ve saldırıya geçtiler.

Göstericilerin önünde bulunan maskeliler, solcu ve Alevilere ait önceden işaretlenmiş işyerlerini göstererek tahrip ettiriyor, arkasından gaz dökerek yakıyorlardı. Yanan yağların, mobilyaların, halıların, deterjanların kokusu ve dumanı tüm Malatya’yı sardı.

MASKELİ KATİLLER İŞ BAŞINDA

Yeni katılanlarla göstericilerin sayısı 20 bine yaklaşıyordu. Denetim elden çıkmıştı. Artık kimin ne yaptığı bilinmez olmuştu. İşaretlenmiş işyerleri ve konutlar tahrip ve yağma edilerek ateşe veriliyordu.

Ortaklıkta başlarında maskeliler olduğu halde, ellerinde benzin bidonuyla dolaşan on binlerce saldırgandan başka kimse yoktu. Güvenlik güçleri de yoktu. Yalnızca jet uçakları alçaktan uçarak ve sesleriyle saldırganları caydırmaya çalışıyorlardı. Ancak bu bir işe yaramamıştı. Sokaklara dökülen eşyalar alev alev yanıyordu. Cadde ve sokaklar buzdolapları, mobilyalar, televizyon ve radyolar, içki şişeleri, yağ kutuları, kumaşlar, ayakkabılar, sebze ve meyveler, cam parçaları, kapı ve pencere kırıkları, gaz tüpleri, devrilmiş otolardan geçilmiyordu. İçin için yanan eşyalardan yükselen ağır ve değişik kokular ve kara duman göz açtırmıyordu. Ateşi söndürmeye gelen itfaiye araçları, hortumları kesilmiş olarak sokaklarda bekletiliyordu.

SALDIRGANLAR ALEVİ MAHALLELERİNE YÖNELİYORLAR

Şehir merkezinde sağlam yer kalmamış ve saldırganların da işi bitmişti. Bu kez mahallelere yöneldiler. Rastladıkları genç kızlara sarkıntılık etmeye, yaşlı kadınları dövmeye başladılar. Bu ortamda nereden geldiği bilinmeyen bir kurşun, saldırganlar arasında bulunan İnönü Üniversitesi öğrencisi Tahir Kökçü’yü kafasından ağır yaralamıştı. Hastaneye kaldırılan yaralı kurtarılamamış, yaşamını yitirmişti. Olayları yatıştırmak amacıyla bir konuşma yapan Malatya Cumhuriyet savcılarından Necati Sezener ile Adıyaman‘dan gelen Jandarma Komando Birliği Komutanı Yüzbaşı Arif Doğan saldırıya uğradı ve her ikisi de bıçak ve kurşunla yaralandı. Kalabalık bir grup, Alevilerin yoğun olduğu Ata (Haçova), Cemal Gürsel ve Başharık Mahallelerine doğru yürüyüşe geçti. Turan Emeksiz Caddesi’nin üzerinde bulunan yüzlerce işyeri ve evin camlarını kırarak eşyalarını sokaklara atıyor, gaz dökerek yakıyorlardı.

NACİ, SAİT VE ÖZCAN, 3 LİSELİ ÇOCUK

Çilesiz Mahallesi, Malatya’nın güneybatısında, bahçeli bir semtti. Yüzyıllardır Aleviler ve Sünnilerin iç içe yaşadığı kentin eski mahallelerinden biriydi. Yüzyıldan beri Alevilerle Sünniler iç içe yaşamaktadır. Mezhep sorunları yaşamadan ortak iş yapmışlar, az da olsa birbirlerinden kız alıp vermişlerdi. Hamit Fendoğlu’nun öldürülmesini fırsat bilenler saldırılarını bu semte de yönelttiler. Çilesiz Mahallesi’nin halkı, Malatya Merkezi’ndeki saldırı olayını üzüntü ve kuşkuyla izlerken mahallenin çocukları da bahçede top oynamaktadırlar.

Saat 12.00’ye doğru bir araba, top oynayan çocuklara yaklaşır. Arabadan biri iner, ‘Naci, Sait, Özcan…’ diye ismen çağırdığı üç çocuğu arabaya alır ve uzaklaşırlar. Üçü de Alevi ailenin çocuklarıdır. Birkaç saat sonra acı haber gelir. Çocuklar önce işkence görmüş, sonra kafalarına sıkılan kurşunlarla öldürülmüştür. Cesetleri, Malatya’ya 8 kilometre uzaklıktaki Beylerderesi’nde demiryolu tüneli önünde rayların üstüne bırakmışlardır. Üzerlerinden tren geçen cesetler paramparça olarak bulunmuştur. Çocukların aileleri, katillerin bulunması için kuşkulandıkları bazı isimleri ilgili makamlara vermişler ancak dava sonuçsuz kalır.

KATLİAMIN ÖN HAZIRLIĞI GÜNLER ÖNCESİNDEN YAPILDI

Dönemin Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu’na yapılan suikastı gerekçe gösteren faşistler Bilim ve Kültür Derneği adlı kuruluş adı altında Malatya’da “Milletim Uyan” başlıklı bir bildiri dağıttı. Tarihte yaşanan diğer katliamlar gibi zemin hazırlanıyordu. Günler geçtikçe  gerginlik artıyor, Alevilerin bulunduğu evler işaretleniyordu…

Bildiride şu ifadeler yer alıyordu:

“Milletini seven subay, öğretmen, memur, talebe, işçi, köylü, kendini devletin, milletin temiz ideallerine adayan değerli kardeşlerimiz, komünistler tarafından kahpece şehit edilmişlerdir. Müslümanlar bizi yok etmeye yönelen İslam ve millet düşmanlarının karşısında, müdafaa kavgasında birleşelim. İçinde bulunduğumuz zor günler bütün Müslümanları bir araya getirmelidir. Vedatlar, İbrahimler; sizlerin bıraktığınız yerden davamız daha da yükselecek, komünist katillerden intikamınız mutlaka alınacaktır.”

BELEDİYE HOPARLÖRLERİNDEN “DİN ELDEN GİDİYOR”

18 Nisan günü, Malatya’da saldırı başladığı saatlerde Belediye hoparlöründen Kuran okumaya başlanır. Kuran’ın okunmasından sonra faşist bir grubun hoparlörden yaptığı “Din elden gidiyor. Camilere de bomba konuluyor..” anonsları aralıksız akşama kadar sürmüştür. Böylece halkın dini duyguları kışkırtılarak katılımın çoğaltılmasına, saldırıların yaygınlaştırılmasına çalışılmıştır. “Güçlü devlet” in Malatya’daki temsilcileri ise bu tahriklere seyirci kalmıştır.

KATLİAM BİLANÇOSU

17 Nisan 1978 akşamı başlayan saldırı, tahrip ve silahlı çatışma, 20 Nisan akşamına kadar sürdü. Üç gün aralıksız süren katliamda 8 kişi ölmüş, 20’si ağır olmak üzere yüz kişi yaralanmış, 100 işyeri ve konut tamamen olmak üzere, toplam 960 işyeri ve konut tahrip edilmişti.

BOMBALI PAKETİN ADRESİ NÜKLEER ARAŞTIRMA MERKEZİ

Yapılan inceleme sonucu bu paketlerdeki patlayıcıların, daha önce İstanbul Üniversitesi’nde öğrencilerin üzerine atılan bomba ve ADMMA yakınlarında atılarak beş kişinin yaralanmasına neden olan bombalarda kullanılanla aynı olduğu belirlenmiştir. Bu türden patlayıcıların ancak Atom Enerjisi Araştırma Merkezi’nde yapılabileceğini belirtmişlerdir. Bunun üzerine Ankara Nükleer Araştırma Merkezi’nde arama yapılmıştır. Bu merkezde çalışanların büyük çoğunluğu Ülkü Ocakları üyesiydi. Ülkü Ocakları’nın eski Genel Başkanı Muharrem Şemsek de burada çalışmaktadır. Muharrem Şemsek ve birkaç arkadaşı gözaltına alınır ve Nükleer Araştırma Merkezi de bir süre için kapatılır. Muharrem Şemsek ve arkadaşları daha sonra mahkemece serbest bırakılır.

AMAÇ HASIL OLDU: KENTİN MOZAİĞİ DEĞİŞTİRİLDİ

12 Eylül 1980’de gelen askeri darbeden sonra, demokratlara, devrimcilere ve Alevilere yönelik  baskılar yoğunlaştı. Neredeyse her gün evleri, işyerleri aramadan geçirilen bu insanlar, uyduruk gerekçelerle gözaltına alınıyor, işkencelerden geçiriliyordu. Bunca baskıyla karşılaşan demokrat, devrimci ve Aleviler, sonunda Malatya’yı terk etmek zorunda kaldılar. İş sahibi olanlar, işyerlerini günün değerinin çok altında fiyatlara satarak Mersin, Adana, İstanbul, İzmir gibi kentlere göç etmeye başladılar. Ekonomik gücü olmayanlar da köylerine döndüler. Böylece Malatya’nın etnik ve kültürel mozaiği, siyasal yapısı esaslı bir değişime uğratılmış oldu.

Kaynak: PİRHA